Tại sao nữ sử dụng gai ?
Nhiều huấn luyện viên và vận động viên nghĩ rằng việc sử dụng gai là ngón lừa hoặc là để thắng dễ hay thậm chí là để che bù điểm yếu. Tất nhiên đỉnh cao dùng gai là rất hiếm đối với nam, nhưng lại khá phổ biến đối với nữ ngay cả ở những thứ hạng cao nhất. Nhiều huấn luyện viên hiểu rất ít những sự khác nhau giữa nam và nữ, không biết tại sao gai là công cụ lợi hại trong trận đấu của nữ. Các vận động viên chỉ bắt đầu hiểu ra khi tuổi đã lớn.
Có những lớp bé gái 13 ở nhiều nơi không thể dùng mặt gai không phải chúng không thích mà chỉ đơn thuần câu lạc bộ đó hoặc huấn luyện viên không cho dùng. Nhưng khi ngoài 20 tuổi, trong bảng thứ hạng quốc gia, có những nước thấy rằng có tới 50% nữ sử dụng gai. Tại sao vậy? một mặt những vận động viên này đã gặp được những huấn luyện viên khai sáng hơn hoặc họ ngày càng trưởng thành, có nhiều kinh nghiệm và nhận ra rằng nếu không sử dụng gai họ sẽ không nâng được thứ bậc của mình. Phụ nữ bắt đầu hiểu rằng, dẫn tới đỉnh cao trong bóng bàn nữ có nhiều con đường hơn nam. Việc không cho phép bé gái tìm tòi khám phá các phương án mặt vợt khác nhau trong môn bóng bàn ngay từ giai đoạn khởi đầu tức là chúng ta phủ nhận các cơ hội đạt được đầy đủ các tiềm năng của nữ.
Nhìn vào Bảng xếp hạng cao nhất của nữ thế giới – các vận động viên từ châu Á, châu Âu đến châu Mỹ sử dụng gai, hầu như các nước có thế mạnh môn bóng bàn đều có nữ sử dụng gai trong đội tuyển của họ. Một cô gái Hongkong chỉ xếp thứ 5 trong xứ và thứ 46 thế giới đã từng lọt vào trung kết – vì sử dụng gai. Liệu chúng ta nên có bài học gì ít nhiều từ điều đó? Nhiều đỉnh cao nữ dùng gai vì những lý do xác đáng – nó có thể bù đắp cho yếu điểm và có khả năng sử dụng nhiều thủ thuật trong trận đấu. Theo năm tháng chúng ta thấy có số lượng đáng kể các nhà vô địch nữ thế giới sử dụng gai. Tất cả điều trên nói nên rằng, việc từ chối sử dụng gai của nhiều huấn luyện viên ở một số nơi là chuyện khá nực cười.
Nghĩa là thế nào khi ta nói “bù đắp cho yếu điểm và các thủ thuật trong trận đấu nữ”? Điều gì khác nhau về giới trong lối chơi bóng bàn?
Nếu so sánh đỉnh cao nam và nữ, chúng ta sẽ nhận ra ngay rằng đó là sự tương phản về lực. Rất đơn giản, nam đánh bóng mạnh hơn rất nhiều; Thường thấy nữa là, nam có nhiều thời gian và di chuyển nhanh hơn đến vị trí sẵn sàng trước khi thực hiện quả đánh có uy lực; Lối chơi khá xa bàn và bóng xoáy lên rất nhiều so với nữ. Trong khi đó, nữ thường chơi gần bàn, chặn đẩy và đối công nhiều hơn. Ngay cả trong giật, xoáy lên của nữ không thể so với của nam được. Ngay cả một phụ nữ như một con “bò khỏe” cũng không thể bằng một người nam chỉ như một con “trâu yếu” được (Modify bởi người dịch, nguyên văn: “A strong woman such as Boros just doesn’t hit the ball anywhere near as hard as a small man such as Kreanga”).
Sức mạnh và xoáy là quan trọng nhất trong trận đấu của nam (tất nhiên là đỉnh cao, không thèm kể đến trình độ như người dịch chỉ có biết đấm, giúi và bạt). Bạn có thể họa hoằn lắm mới thấy đối giật liên hồi kiểu của nam trong trận đấu nữ - thay vào đó là sự trả bóng bằng chặn, đối công hoặc cắt phòng thủ. Không chỉ vì việc đối giật liên hồi đòi hỏi sức mạng mà phụ nữ không có (nếu có cố gắng trong thời gian dài sẽ dẫn đến chấn thương) mà ngay cả chiến thuật, nó không cần thiết đòi hỏi đó là chủ đạo trong trận đấu nữ. Vì phụ nữ giật, độ mạnh và xoáy kém nam nhiều, với mức xoáy lên đó thì rất dễ dàng trong kiểm soát và khống chế nên có rất nhiều thứ hạng cao về chặn và đối công của nữ nhiều hơn nam.
Gai là rất lý tưởng cho việc biến đổi xoáy, tốc độ và trả lại bóng mà đối thủ không thể lường được. Gai đặc biệt hữu hiệu trong việc khống chế xoáy lên (với mức độ xoáy và lực của nữ). Với gai, bạn nữ còn có khả năng vào bóng sớm hơn không tạo thời gian nhiều cho đối thủ ra đòn quả tiếp. Khả năng tạo ra bóng biến hóa càng cao cũng tức là gây nhiều khó khăn thích ứng cho đối thủ rơ giật (đặc biệt cho những người châu Âu có quả đánh “quềnh quàng”) vì họ đã thành phản xạ vòng rộng và khó có thể thay đổi. Nếu xem nữ châu Á giật, thường có động tác ngắn gọn nên họ không bị ngỡ ngày nhiều khi chơi với đối thủ dùng gai (tất nhiên họ đã được tập luyện với nhiều kiểu/rơ và từ những thời kỳ sớm).
Hiện nay có vô vàn loại gai trên thị trường có thể ví như bạn muốn vào nhưng đang đứng trước một bãi mìn – vậy nên sử dụng gai ngắn, gai trung hay gai dài? Gai nào hợp với lối chơi của bạn? Đừng có thất vọng nếu bạn không biết. Ngược lại thời gian dăm bảy năm trước, ngay chính hãng sản xuất gai cũng chẳng biết hơn gì. Các thế hệ vận động viên nữ châu Á đã từng sử dụng rất nhiều loại mút đệm dưới mặt gai trong vòng 30 năm qua, tất nhiên họ biết ít nhiều gì đó mà các hãng sản xuất thì không. Độ mềm của mút đệm là yếu tố quyết định tạo ra hiệu quả đặc biệt đối với gai ngắn và gai trung. Hiện nay nhiều nơi có sẵn rất nhiều loại mút đệm có độ dày khác nhau và độ mềm/cứng khác nhau.
Ông Nơ-bô-ê đã dày công thử nghiệp về các loại gai dài, mức độ hiệu quả của màu cao su, trọng lượng cốt vợt và tốc độ trả xoáy. Theo kết quả, ông ta chỉ sản xuất gai dài màu đỏ vì thấy màu đen ít hiệu quả hơn. Ông cũng chứng minh rằng các loại gai đó có hiệu quả nhất khi dùng chúng trên vợt nặng và tốc độ cao hơn. Thời buổi hiện đại, có thể tạo ra được cốt vợt có hai mặt tốc độ khác nhau, mặt nhanh, mặt chậm để phù hợp với lối đánh cụ thể của từng người, cho nên cần cốt có một mặt nhanh không còn là vấn đề.
Từ khi còn trẻ, muốn thành công thì các bé gái bóng bàn phải học để đương đầu với tất cả các thể loại và lối chơi. Các vận động viên gái thuộc đội trẻ thường dành được ít điểm trước khi bước vào tuổi 18-20 chỉ vì họ không thể chơi với các rơ đối thủ khác nhau và các đối thủ dùng gai khác nhau. Nếu vận động viên nữ được cọ xát với gai ngay còn trẻ thì khả năng phát triển lâu dài có nhiều cơ hội thăng tiến (nếu lớn mới biết, khi biết sắp hết tuổi – người dịch).
Cũng nên hiểu rằng, học sử dụng vợt gai đối với mọt bé gái cần trở thành một công đoạn đào tạo – điều đó không có nghĩa là phải sử dụng vĩnh viễn. Đương nhiên khi học sử dụng vợt gai phải học thực thụ về kỹ thuật để chơi bóng chứ không phải giơ vợt ra đỡ. Rất nhiều vận động viên nữ sử dụng gai khi còn trẻ về sau lại chuyển sang mút bình thường, nhưng hầu hết họ luôn hiểu rất rõ cách chơi lại vợt gai.
Như đã nói, đến đỉnh cao trong bóng bàn nữ có nhiều con đường hơn nam. Mong bài viết này đóng góp được ít nhiều tới các huấn luyện viên ở mọi cấp độ để tạo cho các bé gái có được cơ hội thành công từ lúc bắt đầu. Các bạn có một trách nhiệm cao cả làm những điều tốt nhất cho các học trò của mình và đặt họ trên con đường đúng nhất.
Trung quốc có câu “Người dại khi biết mình dại thì là người khôn. Người khôn tự cho mình khôn thì là người dại” (Tam sao có thể bị thất bản, nguyên văn tiếng Anh ‘When a fool sees himself as he is, he is a fool no longer. When the wise man becomes sure of his wisdom, then he is a fool’. Nếu các huấn luyện viên không chịu lắng nghe thay đổi thì sẽ không thể thấy được các tiềm năng./.