xukaka
Đại Tá
GAI DÀI LÀ GÌ ?
Theo Liên đoàn Bóng bàn Thế giới (ITTF), gai được phân chia thành hai loại: Gai Dài (Long); và Gai Ko Dài (Out). Tuy nhiên, ở nhiều quốc gia và nhiều Diễn đàn BB người ta lại phân chi tiết Gai Ko Dài ra thành hai loại: Gai Ngắn (Short); và Gai Trung (Medium).
Quay lại chủ đề, thì GAI DÀI - trong danh sách chấp thuận gai của ITTF - được xác định khi tỷ số của chiều dài gai chia cho đường kính gai lớn hơn 0.9 và không được vượt quá 1.1.
- Đặc điểm của mặt gai dài:
Mặt gai dài khó chịu nhất và gây hiệu ứng nhất là mặt đỏ, cứng, không có mút đệm và ở trên cốt có tốc độ nhanh, như vậy bóng nảy khỏi vợt rất nhanh. Nhiều người không hiểu được gì xảy ra khi họ chơi với gai lại chịu tác động chính xoáy của mình khi bóng trả lại. Khi trả bóng xoáy xuống, mặt gai dài có mút đệm dày sẽ tạo ra một pha bóng “chuội”, còn mặt gai dài không mút đệm tạo ra pha bóng xoáy lên.
Khi bạn hiểu được điều trên thì những “cường điệu” về gai dài chỉ còn là vấn đề giản đơn. Cái gọi là phản xoáy trở thành rõ ràng, bạn đánh xoáy lên bạn nhận được xoáy xuống, bạn gò bóng bạn nhận được xoáy lên. Ngay cả bóng “lắc lư” sang bây giờ cũng dễ giải thích – nó xuất hiện khi bạn chơi không phải đơn xoáy như lên-ngang hoặc xuống-ngang, đơn giải vì có 2 phương bạn đã tác động đồng thời. Điều quan trọng nhất khi chơi với người dùng gai dài không phải là đối phương làm gì với vợt của họ, mà là bạn đã làm gì với quả bóng trước đó.
Một yếu tố nữa mà nhiều vận động viên và huấn luyện viên bỏ qua là lực cũng sẽ có nhiều ảnh hưởng đến trái bóng trả lại. Cú đánh của bạn càng mạnh khi úp vợt thì tạo ra xoáy càng nhiều. Vì vậy, bạn càng đánh mạnh vào gai dài, bóng trả lại càng xoáy xuống. Một trong những thủ thuật hiệu quả là chơi lỏng hoặc đánh bóng không xoáy vào mặt gai này.
Tất nhiên còn một vài khía cạnh nữa cần xem xét – dùng gai dài dễ hãm được bóng ngắn hoặc bóng sang thấp, hoặc thậm chí tự tạo được ít xoáy. Cùng trong số người dùng gai, nhưng khả năng sử dụng hiệu quả từ gai có khác nhau. Nếu thêm mút dướt mặt gai sẽ có ảnh hưởng đáng kể đến tính năng sử dụng mặt gai. Mặt gai không mút có hiệu ứng trả bóng lộn xoáy cao nhất, sử dụng mút mỏng tăng khả năng điều khiển nhưng giảm hiệu ứng, còn nếu sử dụng mút dày sẽ dễ dàng hơn cho cú đánh mạnh bằng gai.
- Phản xoáy:
Mặt gai dài có độ phản xoáy cao là loại cao su cứng, các gai có cảm giác là nhựa hơn là cao su.
- Hiệu ứng lắc lư:
Mức độ tạo ra lắc lư càng nhiều khi gai càng thưa. Mức độ mềm dẻo của gai cũng có thể tạo ra những đường bóng bất thường, tuy nhiên nếu gai quá mềm sẽ dễ gãy.
- Khả năng điều khiển:
Đối với gai dài càng ngắn, gai to và dày tạo ra khả năng điều khiển và xoáy thuận càng cao. Tuy nhiên đây lại là những đặc tính ngược lại với tính “phản xoáy” của gai dài. Mặt gai mềm sẽ linh động hơn có thể dễ trả bóng ngắn sang bàn đối phương.
- Tốc độ:
Ở đây lưu ý rằng đang nói theo nghĩa về thời gian bóng dội vào vợt rồi bật ra khỏi vợt. Mặt gai dài không mút đệm sẽ tạo cho bóng bật khỏi vợt rất nhanh, tuy nhiên lại khó có thể thực hiện được giật. Gai dài có kèm với mút trung bình đến mút dày có khả năng làm cho bóng bật khỏi vợt chậm hơn, nhưng lại dễ điều khiển và có thể giật được.
- Độ xoáy:
Trong một số loại, trên bề mặt gai có khía hoặc nhám nên chúng có khả năng tạo xoáy. Tuy nhiên mức độ xoáy này là không đáng kể so với các loại mặt mút thông thường hoặc ngay cả đối với một vài loại gai ngắn. Một điều đáng lưu ý đối với gai dài khi muốn tạo xoáy thì dùng gai mềm hoặc mút đệm mềm hoặc mút dày sẽ dễ tạo ra xoáy hơn so với bề mặt nhám của gai.
CƠ CHẾ HOẠT ĐỘNG CỦA GAI DÀI
Nhiều người đánh lại gai dài có cảm nhận rằng rất khó đọc được đường bóng của cú đánh bằng gai dài. Kể cả bạn, người sử dụng gai dài nhiều khi cũng không biết chính xác đường bóng sau cú đánh của mình là như thế nào. Nhiều quả bạn giành được điểm, cũng không ít quả bạn bị mất điểm. Tất cả chỉ là kinh nghiệm sau thời gian, bạn chỉ biết rằng nếu đánh thế này thì gây khó được cho đối thủ, còn đánh thế kia có thể hỏng/hoặc nếu có vào bàn thì đối thủ cũng dễ dàng tấn công lại – Tất cả chi là lơ-tơ-lơ-mơ, lờ-tờ mờ-lờ về cái nguyên lý, cơ chế hoạt động của gai dài.
Trong bài này sẽ là những diễn giải theo một cách đơn giản và trực quan cụ thể về nguyên lý gai dài nó hoạt động như thế nào. Hy vọng khi đọc hết bài này, bạn sẽ nắm được toàn bộ những gì diễn ra đối với các đường bóng trên bàn khi bạn sử dụng gai dài.
Đường bóng của gai dài có thể đọc được không?
Điều đầu tiên cần phải khẳng định rằng, đường bóng của gai dài là đọc được, chứ không phải như một số nhận xét cho rằng “bóng lộn lung tung” và “không biết đường nào mà lần”. Hãy quên những gì mà đối thủ và những người xung quanh nói xấu về hiệu ứng của gai dài nào là “đánh lừa”, nào là “ngẫu nhiên” hoặc “bất thường”… chẳng qua chỉ là một “Mặt Phủi”.
Một khi bạn hiểu nguyên lý hoạt động của nó, thì đường bóng sau cú đánh của gai dài là hoàn toàn đọc và nhận biết được. Một điều quan trọng bạn là: Cơ chế hoạt động của gai dài không phải lúc nào cũng giống như của mặt mút láng, nhưng nó luôn hoạt động cùng chung một nguyên lý trong hiệu ứng của gai dài. Hãy ghi nhớ điều đó trong đầu, rồi bạn sẽ có cơ sở để vững tâm bước vào con đường “Gai Góc”.
I. GAI DÀI CẮT LẠI BÓNG GIẬT
Nào để bắt đầu, chúng ta sẽ cùng nghiên cứu xem xét về một kịch bản kinh điển, khi đối thủ giật bạn cắt lại bằng gai dài. Hãy quan sát hình ảnh động dưới đây, rồi đọc tiếp sau.
1. Động tác đánh theo cùng chiều xoáy
Như bạn có thể nhìn thấy từ hình ảnh động, bạn đã dựa vào xoáy lên của đối thủ, tiếp thêm cho xoáy đó bằng cách miết vào bóng với các gai dài của bạn, và sau khi bóng được trả lại phía bàn đối thủ nó lại là xoáy xuống, nhưng có mức xoáy nhiều hơn so với bóng đến trước khi tiếp xúc với vợt của bạn.
2. Tác động tăng thêm mức xoáy của bóng đến
Lượng xoáy tăng thêm sau cú cắt gai của bạn sẽ phụ thuộc vào: Tốc độ chuyển động của vợt; Góc vợt; và Kỹ năng miết bóng bằng gai dài của bạn. Với nguyên tắc chung là: Tốc độ chuyển động của vợt càng nhanh, góc vợt càng mở và kỹ năng miết bóng càng tốt thì sẽ tạo được cho bóng xoáy càng nhiều. Khi đó, chắc chắn đối thủ của bạn khó có thể ra được một đòn dứt điểm, chưa nói đến kết quả đối phó vất vả với nó, lại là một pha bóng rúc lưới.
3. Ma sát bề mặt/độ ôm bám của mặt gai ảnh hưởng đến sự độ biến đổi mức xoáy
Khi này, độ ôm giữ của mặt gai dài sẽ ảnh hưởng đến lượng xoáy tăng thêm mà bạn tạo ra. Mặt càng ít masat, chân gai càng cứng thì tạo thêm xoáy càng ít, và hiển nhiên là mặt gai có độ ôm giữ càng thấp thì tạo thêm xoáy càng ít.
4. Nguyên lý hoạt động của gai dài trong cú đánh
Cuối cùng, cần lưu ý rằng kết quả của cú cắt bằng gai dài này nó có cùng chung một nguyên lý hoạt động như khi bạn cắt bằng mặt mút láng, là: Cùng đánh theo chiều xoáy của bóng, không làm đảo chiều quay của nó; và Cùng tiếp tăng thêm mức xoáy cho bóng. Tuy nhiên, mức độ tăng xoáy và tính chất của đường bóng trả lại có ít nhiều khác nhau.
Cái lợi hơn của mặt gai dài trong động tác cắt này là khi rơi vào tình huống cắt bị động, nó vẫn trả được bóng xoáy xuống sang bàn đối thủ, còn đối với mút láng cú cắt bị động có thể gây ra thảm họa cho bạn.
Theo Liên đoàn Bóng bàn Thế giới (ITTF), gai được phân chia thành hai loại: Gai Dài (Long); và Gai Ko Dài (Out). Tuy nhiên, ở nhiều quốc gia và nhiều Diễn đàn BB người ta lại phân chi tiết Gai Ko Dài ra thành hai loại: Gai Ngắn (Short); và Gai Trung (Medium).
Quay lại chủ đề, thì GAI DÀI - trong danh sách chấp thuận gai của ITTF - được xác định khi tỷ số của chiều dài gai chia cho đường kính gai lớn hơn 0.9 và không được vượt quá 1.1.
- Đặc điểm của mặt gai dài:
Mặt gai dài khó chịu nhất và gây hiệu ứng nhất là mặt đỏ, cứng, không có mút đệm và ở trên cốt có tốc độ nhanh, như vậy bóng nảy khỏi vợt rất nhanh. Nhiều người không hiểu được gì xảy ra khi họ chơi với gai lại chịu tác động chính xoáy của mình khi bóng trả lại. Khi trả bóng xoáy xuống, mặt gai dài có mút đệm dày sẽ tạo ra một pha bóng “chuội”, còn mặt gai dài không mút đệm tạo ra pha bóng xoáy lên.
Khi bạn hiểu được điều trên thì những “cường điệu” về gai dài chỉ còn là vấn đề giản đơn. Cái gọi là phản xoáy trở thành rõ ràng, bạn đánh xoáy lên bạn nhận được xoáy xuống, bạn gò bóng bạn nhận được xoáy lên. Ngay cả bóng “lắc lư” sang bây giờ cũng dễ giải thích – nó xuất hiện khi bạn chơi không phải đơn xoáy như lên-ngang hoặc xuống-ngang, đơn giải vì có 2 phương bạn đã tác động đồng thời. Điều quan trọng nhất khi chơi với người dùng gai dài không phải là đối phương làm gì với vợt của họ, mà là bạn đã làm gì với quả bóng trước đó.
Một yếu tố nữa mà nhiều vận động viên và huấn luyện viên bỏ qua là lực cũng sẽ có nhiều ảnh hưởng đến trái bóng trả lại. Cú đánh của bạn càng mạnh khi úp vợt thì tạo ra xoáy càng nhiều. Vì vậy, bạn càng đánh mạnh vào gai dài, bóng trả lại càng xoáy xuống. Một trong những thủ thuật hiệu quả là chơi lỏng hoặc đánh bóng không xoáy vào mặt gai này.
Tất nhiên còn một vài khía cạnh nữa cần xem xét – dùng gai dài dễ hãm được bóng ngắn hoặc bóng sang thấp, hoặc thậm chí tự tạo được ít xoáy. Cùng trong số người dùng gai, nhưng khả năng sử dụng hiệu quả từ gai có khác nhau. Nếu thêm mút dướt mặt gai sẽ có ảnh hưởng đáng kể đến tính năng sử dụng mặt gai. Mặt gai không mút có hiệu ứng trả bóng lộn xoáy cao nhất, sử dụng mút mỏng tăng khả năng điều khiển nhưng giảm hiệu ứng, còn nếu sử dụng mút dày sẽ dễ dàng hơn cho cú đánh mạnh bằng gai.
- Phản xoáy:
Mặt gai dài có độ phản xoáy cao là loại cao su cứng, các gai có cảm giác là nhựa hơn là cao su.
- Hiệu ứng lắc lư:
Mức độ tạo ra lắc lư càng nhiều khi gai càng thưa. Mức độ mềm dẻo của gai cũng có thể tạo ra những đường bóng bất thường, tuy nhiên nếu gai quá mềm sẽ dễ gãy.
- Khả năng điều khiển:
Đối với gai dài càng ngắn, gai to và dày tạo ra khả năng điều khiển và xoáy thuận càng cao. Tuy nhiên đây lại là những đặc tính ngược lại với tính “phản xoáy” của gai dài. Mặt gai mềm sẽ linh động hơn có thể dễ trả bóng ngắn sang bàn đối phương.
- Tốc độ:
Ở đây lưu ý rằng đang nói theo nghĩa về thời gian bóng dội vào vợt rồi bật ra khỏi vợt. Mặt gai dài không mút đệm sẽ tạo cho bóng bật khỏi vợt rất nhanh, tuy nhiên lại khó có thể thực hiện được giật. Gai dài có kèm với mút trung bình đến mút dày có khả năng làm cho bóng bật khỏi vợt chậm hơn, nhưng lại dễ điều khiển và có thể giật được.
- Độ xoáy:
Trong một số loại, trên bề mặt gai có khía hoặc nhám nên chúng có khả năng tạo xoáy. Tuy nhiên mức độ xoáy này là không đáng kể so với các loại mặt mút thông thường hoặc ngay cả đối với một vài loại gai ngắn. Một điều đáng lưu ý đối với gai dài khi muốn tạo xoáy thì dùng gai mềm hoặc mút đệm mềm hoặc mút dày sẽ dễ tạo ra xoáy hơn so với bề mặt nhám của gai.
CƠ CHẾ HOẠT ĐỘNG CỦA GAI DÀI
Nhiều người đánh lại gai dài có cảm nhận rằng rất khó đọc được đường bóng của cú đánh bằng gai dài. Kể cả bạn, người sử dụng gai dài nhiều khi cũng không biết chính xác đường bóng sau cú đánh của mình là như thế nào. Nhiều quả bạn giành được điểm, cũng không ít quả bạn bị mất điểm. Tất cả chỉ là kinh nghiệm sau thời gian, bạn chỉ biết rằng nếu đánh thế này thì gây khó được cho đối thủ, còn đánh thế kia có thể hỏng/hoặc nếu có vào bàn thì đối thủ cũng dễ dàng tấn công lại – Tất cả chi là lơ-tơ-lơ-mơ, lờ-tờ mờ-lờ về cái nguyên lý, cơ chế hoạt động của gai dài.
Trong bài này sẽ là những diễn giải theo một cách đơn giản và trực quan cụ thể về nguyên lý gai dài nó hoạt động như thế nào. Hy vọng khi đọc hết bài này, bạn sẽ nắm được toàn bộ những gì diễn ra đối với các đường bóng trên bàn khi bạn sử dụng gai dài.
Đường bóng của gai dài có thể đọc được không?
Điều đầu tiên cần phải khẳng định rằng, đường bóng của gai dài là đọc được, chứ không phải như một số nhận xét cho rằng “bóng lộn lung tung” và “không biết đường nào mà lần”. Hãy quên những gì mà đối thủ và những người xung quanh nói xấu về hiệu ứng của gai dài nào là “đánh lừa”, nào là “ngẫu nhiên” hoặc “bất thường”… chẳng qua chỉ là một “Mặt Phủi”.
Một khi bạn hiểu nguyên lý hoạt động của nó, thì đường bóng sau cú đánh của gai dài là hoàn toàn đọc và nhận biết được. Một điều quan trọng bạn là: Cơ chế hoạt động của gai dài không phải lúc nào cũng giống như của mặt mút láng, nhưng nó luôn hoạt động cùng chung một nguyên lý trong hiệu ứng của gai dài. Hãy ghi nhớ điều đó trong đầu, rồi bạn sẽ có cơ sở để vững tâm bước vào con đường “Gai Góc”.
I. GAI DÀI CẮT LẠI BÓNG GIẬT
Nào để bắt đầu, chúng ta sẽ cùng nghiên cứu xem xét về một kịch bản kinh điển, khi đối thủ giật bạn cắt lại bằng gai dài. Hãy quan sát hình ảnh động dưới đây, rồi đọc tiếp sau.
1. Động tác đánh theo cùng chiều xoáy
Như bạn có thể nhìn thấy từ hình ảnh động, bạn đã dựa vào xoáy lên của đối thủ, tiếp thêm cho xoáy đó bằng cách miết vào bóng với các gai dài của bạn, và sau khi bóng được trả lại phía bàn đối thủ nó lại là xoáy xuống, nhưng có mức xoáy nhiều hơn so với bóng đến trước khi tiếp xúc với vợt của bạn.
2. Tác động tăng thêm mức xoáy của bóng đến
Lượng xoáy tăng thêm sau cú cắt gai của bạn sẽ phụ thuộc vào: Tốc độ chuyển động của vợt; Góc vợt; và Kỹ năng miết bóng bằng gai dài của bạn. Với nguyên tắc chung là: Tốc độ chuyển động của vợt càng nhanh, góc vợt càng mở và kỹ năng miết bóng càng tốt thì sẽ tạo được cho bóng xoáy càng nhiều. Khi đó, chắc chắn đối thủ của bạn khó có thể ra được một đòn dứt điểm, chưa nói đến kết quả đối phó vất vả với nó, lại là một pha bóng rúc lưới.
3. Ma sát bề mặt/độ ôm bám của mặt gai ảnh hưởng đến sự độ biến đổi mức xoáy
Khi này, độ ôm giữ của mặt gai dài sẽ ảnh hưởng đến lượng xoáy tăng thêm mà bạn tạo ra. Mặt càng ít masat, chân gai càng cứng thì tạo thêm xoáy càng ít, và hiển nhiên là mặt gai có độ ôm giữ càng thấp thì tạo thêm xoáy càng ít.
4. Nguyên lý hoạt động của gai dài trong cú đánh
Cuối cùng, cần lưu ý rằng kết quả của cú cắt bằng gai dài này nó có cùng chung một nguyên lý hoạt động như khi bạn cắt bằng mặt mút láng, là: Cùng đánh theo chiều xoáy của bóng, không làm đảo chiều quay của nó; và Cùng tiếp tăng thêm mức xoáy cho bóng. Tuy nhiên, mức độ tăng xoáy và tính chất của đường bóng trả lại có ít nhiều khác nhau.
Cái lợi hơn của mặt gai dài trong động tác cắt này là khi rơi vào tình huống cắt bị động, nó vẫn trả được bóng xoáy xuống sang bàn đối thủ, còn đối với mút láng cú cắt bị động có thể gây ra thảm họa cho bạn.